بررسی تحول آفرینی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

شناخت قابلیت‌های سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیازمند تبیین مستدل و قاعده‌مند ابعاد و ظرفیت‌های آن برای ایجاد «دگرگونی‌های» لازم و مطلوب در وضعیت کنونی و مشخص ‌ساختن چیستی و چگونگی و راهبری آنها متناسب با تراز الگو است. اینکه ماهیت اصلی سند الگو ایجاد تغییر است یا تحول؟ یا هم تغییر است و هم تحول، موضوعی اساسی است. تعیین ماهیت اصلی سند الگو و ظرفیت محتوایی آن هم به تبیین الگو و گفتمان‌سازی پیشرفت کمک می‌کند و هم در چگونگی راهبری و ارزیابی اجرا و نتایج مورد انتظار نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. این مقاله با دسته‌بندی انواع دگرگونی، معیار تمایزبخش میان ماهیت‌ تغییر و تحول را ثبات یا دگرگونی پارادایم حاکم بر موضوع معرفی می‌کند.

با تشریح چرایی و چیستی الگو، چهار روش برای بررسی تحول‌ در سند الگو تعریف شده است: منظر عرصه‌ها، منظر مسائل اساسی، منظر تدبیرها، و منظر نمودها. مقایسه روش‌ها نشان می‌دهد که بررسی تحول‌ در سند الگو از منظر نمودها از هر سه موضوع استفاده می‌کند و از نظام‌مندی جامعی برای شناخت و بررسی ابعاد و گستره تحول‌آفرینی در سند الگو (در سطح کلان جامعه و در سطح عرصه‌ها) و ارزیابی تحقق‌ تحول برخوردار است. در این روش با تعریف «بن‌مایه‌های هویت‌ساز تحول» و «نقاط کانونی تحول» به عنوان تحول‌آفرین‌های کلان و تعریف «نقاط تحول عرصه‌ای» به عنوان تحول‌آفرین‌های عرصه‌ای، نوعی نظام‌مندی در چیستی و چگونگی تحول‌آفرینی سند الگو تبیین شده است. در پایان نیز نمونه‌ای عملی از کاربرد این روش در شناسایی و ارزیابی تعدادی از تحول‌آفرین‌ها در عرصه‌های سیاست، اجتماعی ارائه شده‌ است.