ژنتیک مولکولی hiv: جایگاه، اهمیت و چشم انداز آن

نشانگان کمبود ایمنی اکتسابی (acquired immunodeficiency syndrome) در اثر آلودگی به ویروسی از خانواده لنتی ویروس ها (lenti viruses) به نام ویروس نقص ایمنی انسان  (human immunodeficiency virus) ایجاد می شود. این بیماری برای نخستین بار در سال 1981 کشف شد و از آن زمان تاکنون میلیون ها انسان در سراسر جهان جان خود را از دست داده اند. در ایران تاکنون بیش از شانزده هزار فرد آلوده به hiv شناسایی شده اند و تعداد مبتلایان به آن هر روز در حال افزایش است؛ علت عمده مرگ و میر مبتلایان به این بیماری، ابتلا به عفونتهای فرصت طلب و سرطان های متفاوت به دلیل تضعیف شدید سامانه ایمنی بدن است. پیشرفتهای اخیر در زمینه زیست شناسی مولکولی درک دانشمندان را از ساختار مولکولی و نحوه بیماریزایی این ویروس افزایش داده است و امید آن می رود که پیشرفت شتابنده علم در سالیان نه چندان دور، منجر به ابداع روشهای مؤثر درمان این بیماری شود. در این مقاله با استفاده از دهها مقاله علمی- پژوهشی معتبر و روز آمد، نخست ویژگیهای مولکولی و زیست شناختی ویروس hiv، ژنوم، چرخه زندگی و نحوه بیماریزایی آن مطرح شده و سپس واکنش های سامانه ایمنی بر علیه ویروس و ساز و کارهای متفاوتی که این ویروس برای از کار انداختن سامانه ایمنی به کار می برد، مانند گریز پادتنی، گریز از لنفوسیت های t سلول کش، گریز از خنثی سازی با واسطه پادتن، کاهش بیان مجموعه سازگاری بافتی اصلی و تخریب سلول های t کمکی cd در سطح مولکولی مورد بحث قرار گرفته است.