اثر ضد دردی و مکانیسم احتمالی عصاره متانولی گیاه سورنجان کرمانی در موش سوری

سابقه و هدف: برخی گیاهان در طب سنتی، به عنوان تسکین دهنده درد استفاده می شوند. هدف از این پژوهش بررسی اثر ضد دردی گیاه سورنجان کرمانی یا گل حسرت بود که در طب سنتی و تجربی به عنوان ضد درد توصیه شده است.

مواد و روش ها: نمونه گیاهی از نواحی اطراف کرمان (جوپار) جمع آوری و توسط گیاه شناس شناسایی و نام گذاری شد. پیاز خشک شده گیاه، پودر و به روش پرکوله عصاره گیری و توسط دستگاه تقطیر در خلاء و آون تا حد خشک شدن تغلیظ گردید. عصاره متانولی پر کوله گیاه با دوزهای مختلف به صورت داخل صفاقی، به موش های سوری سفید بالغ نر در محدوده وزنی 25-20 گرم تزریق و اثر ضد دردی آن با آزمون های پلیت (hot plate) و فرمالین بررسی گردید.

یافته ها: در آزمون هات پلیت اثر ضد دردی دوزهای مختلف عصاره با گروه کنترل تفاوت معنی دار داشت (0.01p<). در بررسی دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره، عوارض سمی مانند اسهال و خواب آلودگی در موش ها مشاهده شد. در آزمون فرمالین دوزهای 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم از عصاره در زمان های 15-10 دقیقه به بعد، اثر ضد دردی قابل ملاحظه ای نسبت به گروه کنترل ایجاد نمودند (به ترتیب 0.05p< و 0.01p<). در آزمون فرمالین تفاوت معنی داری بین اثر ضد دردی دوز mg/kg100 عصاره، مرفین و آسپرین در فاز مزمن مشاهده نشد. در آزمون هات پلیت در زمان های 15 و 30 دقیقه پس از تزریق، اثر ضد دردی عصاره کمتر از مرفین (0.01p<) و مقایسه با آسپرین اثر ضد دردی عصاره در زمان های 15 دقیقه پس از تزریق، کمتر از آسپرین (0.01p<) بود، اما در زمان 60 دقیقه پس از تزریق، بیش تر از آسپرین (0.05p<) بود. پیش درمانی حیوان ها با نالوکسان باعث کاهش اثر ضد دردی عصاره در همه زمان ها (0.01p<) به جزء 15 دقیقه در آزمون هات پلیت شد و در آزمون فرمالین به جزء زمان های 10-5، 15-10 و 30-25 دقیقه اثر ضد دردی عصاره در بقیه زمان ها کاهش معنی داری پیدا کرد (0.01p<).

نتیجه گیری: در این پژوهش اثر ضد دردی مناسبی از عصاره سورنجان کرمانی در آزمون های هات پلیت و فرمالین مشاهده گردید و احتمال دخالت گیرنده های اپیوییدی در اثر ضد دردی آن وجود دارد.