حجّت خراسان و شعر تقلیدناپذیر او

حکیم ناصیر خسرو یکی از شاعران نامدار و صاحب سبک در شعر فارسی است که توانسته است شعر را در یک فضای انتقادی خاص، کاملاً در خدمت مقاصد اخلاقی و ترویج مذهب و دانش به کار گیرد؛ زیرا او معتقد است که تمام زشتی های جامعه، ریشه در نادانی دارند و جهالت و حماقت همان بی دینی؛ یعنی پیروی از مذهبی غیر از مذهب اسماعیلی (فاطمی) است. ولی علی رغم این برجستگی، شیوه شعری او نتوانسته است تا به امروز به صورت چشمگیر مورد تقلید فارسی گویان دیگر قرار گیرد. از دلایل این امر می توان به قرار گرفتن در شرایط زمانی و مکانی و فکری خاص، انتقادات تند همراه با برندگی شمشیر زبان، استعمال الفاظ مستهجن، تضادگوئی های وی در برخورد با سرنوشت، مدح و تمجید از خلفای فاطمی وسایر مسائل عینی و ذهنی، خودستائی ها، نوع نگرش او به اقشار مختلف مردم و پیروان مذاهب دیگر، طرح مسائل دشوار فلسفی و سوالات و شبهات بی پاسخ، عدم پایبندی کامل او به اندیشه و اصول مذهبی و ... اشاره کرد. نگارنده در این مقاله کوشیده است با بررسی دیوان این حکیم نامی،  با استشهاد به شواهدی چند، با ارائه تصویری از سبک و افکار شخصی وی به تحلیل زبان شعری و به علل تقلید ناپذیر بر ماندن شیوه او بپردازد.