تکامل ساختار ابهت گرا (معماری ایلخانان-تیموریان)

اهمیت معمارى دوران اسلامى زمانى آشکار می گردد که بدانیم در ساخته هاى این دوره به کاربرد مادى و معنوى بناها توجه شده است.با وجود گسترش اسلام در اقصی نقاط ایران، تا مدت ها معمارى ایران بر عناصر گذشته استوار بود. پس از آن هنرمندان مسلمان با تکیه بر عناصر گذشته بخصوص هنر دوره ساسانى و با الهام از روح اسلامی، ابداعاتى در معمارى جدید این دوران بنیان گذاردند. با ورود اسلام و گسترش آن، نیاز به احداث بناهاى جدید، موجد بناهایى از قبیل مسجد، مدرسه، پل، کاروانسرا و ... گردید. احداث مساجد اولیه داراى اهمیت بسزایى بوده و مسجد بعنوان بزرگ ترین بناى هر شهر و روستا، هم محل انجام فرایض و اقامه نماز بود و هم بعنوان مرکز اجتماعی، سیاسى و ادارى بشمار می رفت مساجد اولیه بناهاى ساده اى بودند، که در محوطه اى مربع یا مستطیل شکل و رو به قبله، که با دیوارهاى خشتى ساخته می شدند. از مساجد اولیه در ایران نمونه هاى زیادى برجاى نمانده، اما طبق متون تاریخى در قرون اولیه اسلام، معمارى ایران، ادامه معمارى ساسانى بوده است. این مجموعه شامل چند هدف کلی بوده است:-شناخت رویکرد محتوائی معماری ایران-پیوستگی متنوعانه ادوار معماری ایران -علل پیدایش چنین ساختارهائی در معماری ایران. برای تکمیل مبحث مورد نظر بهتر است که دو معماری دوران ایلخانی و تیموری را که مکمل و مبین معماری ایرانی دوران اسلام است را مشاهده کرد تا ردپای معماری قوی و پررنگ ایرانی را در آن کاملا شاهد بود. با گذر از این برهه زمانی می توان گفت که شکوه و عظمت معماری ایران همراه با تکامل ساختار معماری ایرانی عجین می شود و معماری این مرز و بوم به درجه ای از توانگری و ظرافت خود می رسد که کمتر دوره ای از تاریخ ایران و حتی معماری سایر نقاط دنیا را می توان با آن مقایسه کرد.