آسیب شناسی بلندمرتبه سازی در شهرهای ایرانی-اسلامی

بیان مساله: پدیده بلندمرتبه سازی از یک سو توسط اندیشمندان گوناگون مسایل اجتماعی، اقتصادی و شهرسازی مورد انتقاد قرار گرفته و از سوی دیگر بر اساس ضرورت های شهرسازی و تامین نیازهای شهرها در حال گسترش است. اگرچه بلندمرتبه سازی بسیاری از مسایل شهری همانند کمبود زمین و مسکن، نبود فضای سبز، کمبود فضاهای فرهنگی و ورزشی و تفریحی و افزایش سرانه های شهری را حل کرده، ولی آسیب های اجتماعی و محیطی قابل توجهی را نیز به آن تحمیل کرده است. انگیزه اصلی از بلندمرتبه سازی در کشور ایران حرکت به سمت توسعه کیفی ساختمان، بهبود فضاهای شهری در کلانشهرها و از بین بردن ساختمان های فرسوده و محله های متراکم و قدیمی و تبدیل آن ها به فضا و محله های بهتری برای زندگی بوده است که متاسفانه به انگیزه های اقتصادی تقلیل یافته و آسیب های کالبدی و اجتماعی فراوان را بر شهرها تحمیل کرده است. هدف: هدف پژوهش حاضر آسیب شناسی بلندمرتبه سازی در شهرهای ایران با رویکردی نظری و بررسی نتایج حاصل از تفکرات نظری و فلسفی حاکم بر فرایند بلندمرتبه سازی است. روش تحقیق: این مقاله دارای رویکرد تاریخی و تحلیل روند دگرگونی در بستر نظریات شهرسازی است و نگاهی اکتشافی به مسأله دارد. لذا از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده است. نتیجه گیری: فرایند حاکم بر توسعه بلندمرتبه های شهری در شهرهای ایران دچار نوعی اغتشاش و بی نظمی ساختاری- کارکردی است که نه تنها از پشتوانه نظری مناسب داخلی برخوردار نیست، بلکه به اصول نظری مکاتب علمی دیگر نیز وفادار نیست. عمدتا با اهداف صرف اقتصادی، انجام می گیرد. فاقد نظم در توزیع و پراکنش در فضای شهری است و موجب بر هم زدن بافت محلات شهری و پیوندهای اجتماعی ساکنین شده است. لذا در راستای رفع آسیب های موجود، بازتعریف شاخصه های شهر ایرانی– اسلامی و سامان دهی و سیاست گذاری فرایند توسعه بلندمرتبه سازی بر اساس آن و راهبرد یکپارچه سازی بلندمرتبه سازی پیشنهاد شد.