بازنمایی تأثیر حکمت اشراق بر شکل گیری ساختار فضایی در معماری اسلامی ایران

حکمت اشراق به عنوان حکمتی بحثی _ ذوقی، فلسفه ای نور محور است که در مقایسه با فلسفه های متعارف که حکمت بحثی صرف وجود محور بوده اند، تحولی شگرف در حوزه ی تفکر فلسفی ایرانی- اسلامی به شمار می آید. در فلسفه ی اسلامی، فارابی، ابن سینا و غزالی بیش از دیگران به نور اندیشیده اند ما هیچیک از آن ها به اندازه ی سهروردی این معنا را به کار نبرده است. شیخ شهاب الدین سهروردی استاد و شخصیت برجسته و منحصر به فرد حکمت اشراق بوده و یکی از زیباترین و کامل ترین مباحث در مورد نور و مراتب آن در اندیشه های سهروردی تجلی یافته است. توجه به این نکته که معماری اسلامی ایران، آمیزه ای از فرهنگ غنی ایرانی با مضامین عالی و ناب اسلامی است بررسی این معماری را از حیث هر دو دیدگاه ایرانی و اسلامی ضروری می نمایاند؛ هم چنین با عنایت به این مطلب که حکمت نوری سهروردی بنا بر گفته یز خود او تجمیعی میان فلسفه ی اسلامی و حکمت فارسی یا حکمت خسروانی است، این پژوهش در نظر دارد از طرح مسئله ی نور در فلسفه ی اشراق استفاده کرده و نحوه ی تجلی نور ملکوتی را (ضمن بررسی مصادیق آن) در چگونگی شکل گیری فضایی در هنر معماری ایرانی جستجو نماید؛ به این ترتیب که عوامل و مولفه های فضایی تاثیر یافته و شکل گرفته بر مبنای حکمت نوریه به همراه اندیشه خاص جهت دهنده به هر مورد در قالب چند مصداق بررسی شده و نتیجه در قالب یک جدول جمع بندی و مقایسه ای آورده شده است. در نهایت سعی بر آن است تا در یک بررسی با جهت گیری استخراج نکات کلیدی از اصول و مبانی حکمت اشراق به عنوان مولفه های الهام بخش و شکل دهنده به فضا، استراتژی تبدیل این نکات به اجزای فضا به شکل ملموس و قابل اجرا، در یک جدول کاربردی بیان شود.