بررسی ایجاد همگرایی اقتصادی میان کشورهای ایران، افغانستان، هند و آسیای میانه (با تاکید بر نقش منطقه آزاد چابهار)

در قرن بیست و یکم، فروپاشی مرزهای فیزیکی، گسترش جهانی سازی و افزایش وابستگی اقتصادی و تجاری منافع کشورهای جهان را بیش تر از پیش به هم وابسته کرده و کشورهای جهان برای دستیابی به بازارهای جهانی، تلاش دارند با ایجاد بلوک های اقتصادی و تجاری موانع را از سر راه تجارت موانع را از سر راه تجارت بردارند. ایجاد بلوک های تجاری یکی از مهم ترین ویژگی های اقتصاد مدرن را تشکیل می دهد که زمینه را برای توسعه اقتصادی بیش تر، ثباتو امنیت فراهم می سازد. جهانی سازی حرکتی پویاست که همه جنبه های اقتصادی را در برگرفته یا در حال تاثیرگذاری بر آن هاست. مسئله جهانی شدن به فرایندی اشاره دارد که طی آن مرزها به مرور ناپدید می شوند و هم زمان مبادلات بین المللی افزایش می یابد. برای کشورهای در حال توسعه که آمادگی ورود به عرصه جهانی و تجارت آزاد را در کوتاه مدت ندارند، همگرایی اقتصادی و تشکیل بلوک های تجاری منطقه ای می تواند موثرترین راه برای باز شدن اقتصاد و ادغام آن ها در اقتصاد جهانی باشد. در این پژوهش تلاش بر این است تا اثر تشکیل یک ترتیب تجاری منطقه ای احتمالی در بین کشورهای ایران، افغانستان، هند، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان بر میزان تجارتا ین کشورها با یکدیگر مشخص شود. به این منظور از مدل جاذبه تجاری، تاثیر این ترتیب تجاری بر میزان تجارت کشورهای عضو، طی دوره 2010 تا 2015 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین بیانگر این است که این ترتیب تجاری احتمالی اثر مثبتی را بر میزان مبادلات تجاری کشورهای داخل منقه با یکدیگر دارد. از طرف دیگر در رابطه با اثر آن بر میزان مبادلات تجاری با کشورهای خارج از منطقه، نتایج نشان دهنده اثر منفی آن بر میزان واردات از کشورهای خارج منطقه می باشد. هم چنین استفاده از بندر چابهار توسط کشورهای مذکور به دلیل کاهش مسافت بین آنان باعث افزایش حجم تجاری می گردد.