بررسی معماری دستکند در ایران و جهان با تاکید بر دستکندهای شهرستان خمین در استان مرکزی

طبیعت گرایی و میل به سازگاری با طبیعت از روزگار کهن در معماری بومی ما رایج بوده است و همواره با طبیعت ارتباطی صمیمانه داشته است. دستکندها یا شهرهای زیرزمینی که در گذر ناملایمات تاریخ، با هدف ایجاد سرپناه و محافظت جان ساکنان شهر ایجاد شده اند، رمز و رازهای نهفته ای در دل خود دارند که پرده برداشتن از این رازها تصویری شفاف از زندگی تاریخی بر روی ما می گشاید. خمین از نظر دستکندها و شهرهای زیر زمینی در کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. دستکندهای شهرستان خمین یکی از بهترین مکان های تاریخی برای تحقیق و مکاشفه درباره زندگی تاریخی انسان است. با بیان اینکه وجود شهرهای زیرزمینی در خمین نشان از تحولات سیاسی و اجتماعی این شهرستان در سده ششم و هفتم هجری دارد، در این پژوهش قیاس بین دستکندها در شهر خمین با نمونه های جهانی و ملی آن مورد بررسی قرار گرفته است و هم چنین این نتیجه که دستکندهایی که در برخی مناطق خمین نظیر روستای زیرزمینی تهیق کشف شده، از لحاظ کاربری و ارتباط فضایی با دیگر نمونه های مشابه آن در ایران و جهان شباهت زیادی دارد و در درجه اول به عنوان مامن و پناهگاه و بدون استفاده از هیچ گونه مصالح انسان ساخت، برای حفاظت جان ساکنان شهر در اوضاع وخیم سیاسی و اجتماعی زمان خود و در نهایت به دلیل مسائل اقلیمی و جغرافیایی مناطق خود شکل گرفته اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به واسطه مطالعات کتابخانه ای می باشد.