اصول حاکم بر دادرسی منصفانه در حقوق بین الملل

اصول حاکم بر دادرسی منصفانه در حقوق بین الملل

دادرسی منصفانه به معنای تضمینات کلی است که جهت رعایت حقوق طرفین در فرایند انواع دعاوی نزد دادگاه صلاحیت دار، مستقل، بی طرف و قابل پیش بینی در مکانیزم قضائی پیش بینی شده است. این تضمینات در صورت تحقق، سبب محدودیت اقتدار دولت در قبال افراد و در نتیجه صیانت مناسب تر از حقوق افراد است. دولت ها به شیوه های مختلف از جمله قانون گذاری و پیش بینی مکانیزم اجرایی مؤثر، به تضمین حق دادرسی منصفانه برای افراد متعهد هستند متعالی ترین و مؤکدترین تعبیرها در این زمینه در تعالیم و آموزه های دین مبین اسلام یافت می شود. اسلام همواره منادی اصول دادرسی منصفانه از جمله اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها (قبح عقاب بلابیان)، اصل مساوات، اصل برائت، استقرار صلح و آرامش و داوری و قضاوت منصفانه سر داده است. نظام جمهوری اسلامی ایران نیز با تأسی از دین مبین اسلام در صدد شناسایی و تضمین انواع دادرسی منصفانه برآمده است. مفاد زیادی از اعلامیه های جهانی و منطقه ای حقوق بشر که دولت جمهوری اسلامی ایران نیز آنان را پذیرفته است، دارای موازینی در ارتباط با اصول دادرسی منصفانه می باشد که عمدتاً تأکید بر حفظ منافع اشخاص مرتبط با دادرسی کیفری (از قبیل متهم، شاکی، شهود، قاضی و...) دارند. اصطلاح دادرسی منصفانه به عنوان حق بشری به نظام های موضوعه راه یافته است. اسناد جهانی و منطقه ای حقوق بشر نظیراعلامیه جهانی حقوق بشرمصوب 1948 و میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (ماده14)حق دادرسی منصفانه را به رسمیت شناخته اند و دولت ها را مکلف به اجرا و تضمین این حق برای تمام افراد نموده اند.