بررسی تحلیلی سیره عقلا به انضمام چگونگی کاشفیت از حکم آن و ثمرات

بررسی تحلیلی سیره عقلا به انضمام چگونگی کاشفیت از حکم آن و ثمرات

سیره در لغت به معنای روش است و در اصطلاح علم اصول فقه به رویه ی مستمره و بنای عملی مردم نسبت به فعل یا ترک فعل اطلاق می شود. در فقه اگر مقصود از آن عقلای صنف خاصی از مردم باشد با صرف نظر از هرگونه دین و مذهب آن را سیره یا بنای عقلا می گویند. هدف از نگارش این پژوهش این است که اقوال علما در این مسئله نوظهور مورد بررسی و تتبع قرار گیرد و به جمع بندی مناسبی از این اقوال برسیم و همچنین به تبیین چگونگی کاشفیت حکم و رویه ی عملی آن با استفاده از سیره عقلا بپردازیم. روشی که در نگارش این پژوهش اتخاذ شده است روش تحلیلی-توصیفی است و بر مبنای استفاده از شیوه جمع آوری اطلاعات و منابع به صورت کتابخانه ای و فیش برداری و به کارگیری نرم افزارهای اصولی مرتبط می باشد.

از جمله یافته های به دست آمده از این پژوهش این است که در حجیت سیره عقلا عدم ثبوت ردع کافی است و برای حجیت داشتن یک سیره باید به جریان داشتن در زمان امام معصوم یا عمل کردن وی به آن یقین داشته باشیم. از جمله نتایج حاصله از نگارش این مقاله این است که حجیت سیره عقلا مورد قبول فقهای امامیه قرار گرفته است اما درباره شیوه اثبات این حجیت در نزد شارع اختلاف نظرهایی وجود دارد. در یک گرایش این دیدگاه وجود داشت که حجیت سیره عقلا ناشی از امضاء و تأیید معصوم است و اگر چنین امضایی از جانب معصوم نرسیده باشد سیره عقلا حجیت ندارد. در گرایش دیگری شکل گیری سیره عقلا را نشانگر رضایت شارع می دانستند با این تفاوت که برخی بازگشت آن را به حکم بدیهی عقل می دانستند و برخی به مصالح و ضرورت های زندگانی بشر.