چنگال و این همه حکایت ...؟

مدت زیادی از فراگیر شدن و استفاده عمومی از چنگال در سر سفره های غذا نمی گذرد. علی رغم مخالفت کشیش های مسیحی با چنگال، استفاده از آن نخست در قرن هفدهم در میان اشراف ایتالیا و سپس در سراسر اروپا و جهان رواج یافت.کارد و چاقو و بعدها قاشق از قدیمی ترین ابزار های غذا خوردن در تاریخ جوامع بشری محسوب می شوند. چنگال اما آخرین همنشین بشقاب است و مدت زیادی از فراگیر شدن آن نمی گذرد. استفاده از چنگال در غرب همواره با مخالفت کلیسا روبرو بوده است.

در گذشته های نه چندان دور استفاده از قاشق و چنگال و کارد به عنوان ابزار غذا خوردن مرسوم نبود و در بسیاری از نقاط دنیا انسان ها با دست غذا می خوردند. 

یافته های دوران رم باستان نشان می دهند که از چنگال برای صرف غذا استفاده می شده است. به احتمال زیاد استفاده از قاشق و چنگال و کارد به هنگام غذا خوردن مختص اشراف بوده است و از چنگال به مفهوم امروزی آن استفاده نمی شده، بلکه برای بیرون کشیدن گوشت از دیگ غذا کاربرد داشته است.

نوربرت الیاس، جامعه شناس آلمانی در کتاب "در مورد پروسه تمدن" به نقل از پترئوس دامیانی می نویسد: که در قرن یازدهم پرنسس بیزانسی با نام "آرگیلو" با پسر خانواده اشرافی "دوگن" در ونیز ازدواج می کند. این پرنسس به هیچ غذایی دست نمی زد و آن را با چنگال دوشاخه ای به سوی دهانش می برد. این کار او خشم دربار را برانگیخت و مایه آبروریزی شد.

حتی مارتین لوتر، کشیش متجدد آلمانی و از پیشوایان نهضت اصلاحات پروتستانی در قرن پانزدهم نیز نگاه منفی به چنگال داشته است. او جمله معروفی دارد که می گوید: خدا مرا از چنگال محفوظ بدارد.

با این حال استفاده از چنگال، آرام آرام در ایتالیا در بین اشراف مد شد و از قرن هفدهم از این کشور به سراسر قاره اروپا سرایت کرد. در آداب غذاخوردن در اروپا می گویند دلیل اینکه "چنگال به هنگام صرف غذا نباید هیچگاه رو به بالا باشد" بنا به دلائل مذهبی بوده است که "مبادا فرشته و ملائکه به چنگال کشیده شوند".

در اواسط قرن هفدهم، یوهان میشائل موشروش، سیاستمدار و نویسنده منتقد می نویسد: عجب دیوانگی، مد جدید این است که حالا سالاد را با چنگال می خورند. چطور ممکن است سالاد را با دست نخورد و مزه بدهد؟

با آغاز عصر روشنگری چنگال ازنوع سه شاخه اش نیز از چنگال کلیسا و روحانیت رها شد. از قرن هفدهم استفاده از چنگال "چهار شاخه" در فرانسه رواج یافت. (عکس: تابلو نقاش دانمارکی کارل هاینریش بلوخ)

استفاده همزمان کارد و چنگال یا قاشق و چنگال با نوعی "تقیسم کار بین دستان" راست و چپ همراه است. در این تقسیم کار که در قرن نوزدهم صورت گرفته جایگاه "دائمی چنگال در دست چپ" قرار گرفته است.

با روند انقلاب صنعتی و تولید کارخانه ای و ارزان قیمت کارد قاشق و چنگال استیل در پایان قرن نوزدهم، بخش های وسیعی از مردم دارای فرهنگ استفاده از قاشق، کارد و چنگال شدند. در همین دوران هم بود که طراحی و دیزاین چنگال با تغییرات زیادی روبرو شد.

تا کنون ده نوع چنگال با توجه به کاربرد آن ها ساخته شده و رواج یافته است. چنگال بزرگ و متوسط که بعد از جنگ دوم بر سر میزها راه یافت. ولی زیباترین و وسوسه برانگیز ترین چنگال، چنگال استیک می باشد...

چنگال برای غذای ماهی که به نسبت چنگال معمولی قدری کوتاه تر ولی پهن تر است.

نوعی دیگر از چنگال که برای دسر کاربرد دارد و دارای سه شاخه است.

در عصر "فست فود " و صرف سریع غذا، نوعی چنگال های پلاستیکی برای خوردن سیب زمینی سرخ شده نیز ابداع شد. انواع برزگ و کوچک این چنگال ها نیز سه شاخه هستند.

با اینکه چنگال به دلایل ممانعت کلیسا بسیار دیرتر همجوار بشقاب شد، اما توانست به سرعت همتراز قاشق و چاقو شود و حالا دیگر به یکی از ابزارهای اصلی در فرهنگ غذا خوردن تبدیل شده است.