جواز امتناع مدیون از ایفای دین تا زمان تهیه دلیل اثباتی بر آن

جواز امتناع مدیون از ایفای دین تا زمان تهیه دلیل اثباتی بر آن

قاعده‌اولیه این است که مدیون درصورت حال‌بودن دین یا حصول‌موعد آن و با فرض‌امکان ایفای آن، حق تأخیر ایفای دین را ندارد. با وجود این، مشهور فقیهان به‌استناد لزوم پیشگیری از ضرر ناشی از احتمال محکومیت مجدد و اتیان سوگند، معتقدند که هر مدیونی می تواند از ایفای دین خود امتناع کند تا اینکه برای اثبات ایفای آن شاهد بگیرد.

با وجود این، برخی فقیهان معتقدند که فقط در دیونی، مدیون حق امتناع دارد که ادعای او در ایفای دین پذیرفته نمی شود. برخی دیگر این حق را مختص دیونی دانسته اند که طلبکار برای اثبات اصل دین، دلیل اثباتی دارد. به نظر می رسد دیدگاه مشهور فقیهان در حقوق کنونی نسبت به دیونی که موضوع آنها انجام فعل مثبت یا تسلیم مال است، به شرط عدم ورود ضرر نامتعارف بر طلبکار قابل پذیرش است و همچنین مدیون در صورت امکان، می تواند ایفای دین را منوط‌بر اخذ رسید نماید.

جهت تقویت این دیدگاه می توان به‌دلایلی مانند قاعده لاضرر، قاعده‌ضرورت و لزوم‌دفع نزاع، دلیل سیره، معذوریت مدیون و ملاک برخی از آیات قرآن کریم استناد کرد. بر این دیدگاه آثار و احکام مهمی مترتب می گردد؛ مدیون در دوران امتناع ضمانی ندارد. ضامن مأذون در صورت فقدان دلیل اثباتی بر ایفای دین و عدم تصدیق مضمون عنه در پرداخت، حق رجوع به او را ندارد. بر وکیل در تسلیم مال لازم است که دلیل اثباتی تهیه کند. هزینه های نگهداری مال در دوران امتناع، اصولاً بر عهده مدیون است.