شناسایی گنبدهای گره دار در مساجد ایرانی

شناسایی گنبدهای گره ‌دار در مساجد ایرانی

موضوع تزئین سطوح به‌ طور پیوسته برای معمار ایرانی دارای اهمیت بوده و گنبد نیز به‌ عنوان یکی از برجسته ‌ترین عناصر در معماری فضاهای مذهبی بسیار مورد توجه معماران مسلمان بوده است که روش‌ های مختلفی نیز برای تزئین گنبدها استفاده شده است، که یکی از این‌ روش ‌ها گره بوده است. اما گره ‌ها نقوشی مبتنی بر ساختارهای ریاضی هستند که با سطح گنبدی همخوانی ندارند. از این‌ رو انتقال گره به این سطوح نیازمند دانشی خاص است که حاصل همکاری معماران و ریاضی‌ دانان است.  هدف این تحقیق شناسایی گنبدهای ایرانی است که با گره پوشانیده شدند تا به این پرسش‌ ها پاسخ دهد که سیر تحول پوشش گنبدها از چگونه بوده است؟ و چرا بسیاری از گنبدهای مختلف دارای تزئینی یکسان هستند؟ که اطلاعات لازم برای پاسخ به این پرسش‌ ها روش توصیفی پژوهش شده است و از طریق مطالعات کتابخانه ‌ای و پیمایش‌ های میدانی بوده به گرد آوری اطلاعات در این زمینه پرداخته شد. با توجه به تعداد زیاد فضای مذهبی، به دلیل دانش خاصی که برای انتقال گره در سطوح گنبدی موردنیاز است نمونه‌ های بسیار اندکی از آن‌ها با گره پوشانیده شده‌اند. در این تعداد نمونه اندک مشاهده نمودیم که کاربست گره از طرح‌ های ساده بر روی گنبد به سمت الگوهای پیچیدگی به ‌پیش رفت. همچنین، گنبدهای مختلف در دوره‌ های زمانی یکسان دارای گره ‌های مشابهی بود که این احتمال را مطرح می ‌نماید، تزئین این گنبدهای توسط یک هنرمند، نسل هنری انجام شد که نشان از انحصاری بودن این دانش بود.