بیماری انسداد مزمن ریوی در افراد قلیانی؛ یک مطالعه جمعیتی شاهددار

زمینه: بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیماری انسدادی مزمن ریه (chronic obstructive pulmonary disease) چهارمین علت مرگ در سراسر دنیا بوده که در حال افزایش است و در سال 2015 دخانیات مسئول 10 درصد از کل مرگ ها می باشد. اکثر مطالعات کنونی در رابطه با بررسی اثرات مضر سیگار و ارتباط آن با بیماری ها از جمله copd است، در صورتی که بسیاری از مردم در کشورهای در حال توسعه از جمله کشورهای آسیایی از قلیان استفاده می کنند.

مواد و روش ها: تعداد 245 نفر استفاده کننده از قلیان به مدت حداقل 15 سال و 245 نفر افراد غیر استفاده کننده که از نظر جنس و سن مشابه بودند به صورت تصادفی از ساکنین شهرستان های بوشهر و تنگستان استان بوشهر انتخاب شدند. جهت بررسی برگشت پذیری انسداد راه های هوایی در افراد مبتلا، از اسپری سالبوتامول استفاده گردید. اسپیرومتری با استفاده از دستگاه پرتابل در سه نوبت برای تمام افراد انجام شد.

یافته ها: شیوع copd (اختلال عملکرد انسدادی) در قلیانی ها 10.2 درصد بود و هیچ یک از افراد غیرقلیانی به اختلال عملکرد انسدادی مبتلا نبودند 66.6 .(p<0.001) درصد از افراد مبتلا دارای انسداد شدید تا خیلی شدید بودند و فاکتورهای جنس (مرد)، سن، طول دوره مصرف قلیان، تعداد سرقلیان مصرفی و شغل، ارتباط معناداری را با ابتلا به copd نشان دادند. علائم بالینی تنگی نفس، سرفه، سرفه بیش از دو سال، خلط و مدت بیش از دو سال آن در افراد مبتلا به copd بالاتر بودند (p<0.05). افراد دارای مشاغل کشاورزی و بّنایی 2.84 برابر سایر افراد (محدوده اطمینان 7.63-1.06) شانس ابتلا به copd دارا بودند.

نتیجه گیری: بیماری انسدادی مزمن ریه در افراد قلیانی بسیار بالا بوده و از این رو قلیان را می بایست همانند سیگار عامل خطرزا برای ایجاد بیماری انسداد مزمن ریوی قلمداد نمود.