تاثیر آموزش مراقبت از خود بر میزان افسردگی بیماران تحت درمان با همودیالیز

زمینه و هدف: افسردگی شایع ترین و مهمترین مشکل روحی-روانی بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه و بویژه بیماران تحت درمان با همودیالیز می باشد که می تواند بر کیفیت زندگی، پذیرش درمان و سیر بیماری تاثیر منفی داشته باشد. با توجه به این که مشارکت بیمار در انجام فعالیت های مراقبت از خود، به استقلال و سازگاری بیشتر فرد با بیماری، کمک می نماید و احتمالا کیفیت زندگی او را در ابعاد روانی و فیزیکی بهبود می بخشد، مطالعه حاضر با هدف کلی تعیین تاثیر آموزش مراقبت از خود بر میزان افسردگی بیماران تحت درمان با همودیالیز انجام گردید.

روش تحقیق: این مطالعه به روش کارآزمایی کنترل شده تصادفی، در سال 1385 در مشهد انجام شد. تعداد 60 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و مبتنی بر هدف، از بین بیماران تحت درمان با همودیالیز انتخاب شدند؛ سپس افراد به روش تخصیص تصادفی به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. پس از نیازسنجی بیماران در زمینه مراقبت از خود، آموزش مورد نظر در گروه آزمون با استفاده از جزوه آموزشی و اجرای دو جلسه آموزش (متوسط 45 دقیقه) به فاصله یک هفته، اجرا گردید. میزان افسردگی بیماران هر دو گروه قبل و یک ماه بعد از مداخله، با پرسشنامه ces-d مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری spss و آزمون های t زوجی، t مستقل، mann-whitney ,fisher ,x² و مدل خطی عمومی، در سطح معنی داری p≤0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: میانگین سنی افراد 12.1±42.3 سال بود. 62.5% بیماران مرد، 78.6% بیکار، 76.8% متاهل، 42.9% دارای درآمد کمتر از حد کفایت و 33.9% دارای تحصیلات ابتدایی بودند؛ دو گروه از نظر این متغیرها تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. میانگین امتیاز افسردگی افراد گروه آموزش، قبل (7.1±23.7) و پس از آموزش (6.7±17.2) کاهش معنی داری را نشان داد (p<0.001)؛ مقایسه میانگین امتیاز افسردگی پس از مطالعه بین گروه آزمون (6.7±17.2) و  شاهد (6.0±21.8)، نشانگر تفاوت معنی داری بود (p=0.010)؛ در حالی که قبل از انجام مطالعه بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت (p=0.40). میانگین امتیاز افسردگی گروه شاهد قبل (5.4±22.2) و بعد از انجام مطالعه (6.0±21.8) تفاوت معنی داری را نشان نداد (p=0.51).

نتیجه گیری: بیماران تحت درمان با همودیالیز، برای مشارکت مستمر و پویا در انجام فعالیت های خود مراقبتی، به آموزش مستمر در زمینه مراقبت از خود، سازگاری و تطابق با بیماری نیاز دارند تا مشکلات جسمی و روانی عدیده ای که با آن مواجه هستند، کاسته شود.