اپیدمیولوژی سل در ده سال اخیر در بیرجند 85-1375

زمینه و هدف: سل یک بیماری عفونی تهدیدکننده حیات و بیان کننده طیف وسیعی از بیماری های بالینی است که عمدتا توسط مایکوباکتریوم توبرکولوزیس ایجاد می شود. هر ثانیه یک نفر به باسیل آلوده و در هر چهار ثانیه یک نفر به بیماری مبتلا و هر ده ثانیه یک نفر به دلیل ابتلا به سل جان خود را از دست می دهد. با توجه به اهمیت این بیماری در کشور ما و بویژه بروز بالای بیماری در استان های حاشیه ای کشور، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی جمعیت شناختی سل در شهرستان بیرجند طراحی و اجرا گردید.

روش تحقیق: این مطالعه توصیفی- تحلیلی و مقطعی، بر روی تمام بیماران مبتلا به سل که در فاصله زمانی اول فروردین 1375 تا پایان اسفند 1385 به مرکز مبارزه با سل شهرستان بیرجند مراجعه و دارای پرونده بودند، انجام شد. به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه خودساخته که بر اساس اهداف طرح طراحی شده بود، استفاده گردید؛ داده ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون های آماری کای دو و تی در سطح معنی داری p<0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: در مجموع 840 بیمار مبتلا به سل با میانگین سنی 21.6±48.9 سال مورد مطالعه قرار گرفتند. 42.6% بیماران مذکر، 96.1% ایرانی و 41% روستایی بودند. میزان بروز در طول دوره مطالعه از حداقل 14.6 و حداکثر 40.6 درصد هزار نفر جمعیت متغیر بود. از کل موارد سل مورد بررسی، 70% (588 مورد) سل ریوی و 30% (252 نفر) سل خارج ریوی بودند که شایع ترین سل خارج ریوی، سل غدد لنفاوی، سل ستون فقرات و سل پلور بود. از نظر موارد بیماری 90.5% مورد جدید، 8% عود، 0.7% درمان پس از غیبت، 0.6% شکست درمان و 0.2% مقاوم به درمان بودند که 83.7% تحت درمان با رژیم شش ماهه و 16.3% تحت درمان با رژیم هشت ماهه قرار گرفتند. اختلاف معنی داری در نوع سل (ریوی و خارج ریوی) بر حسب جنس، ملیت و محل سکونت مشاهده نگردید و میانگین سن ابتلا در مردان به طور معنی داری بالاتر از زنان بود (p=0.03)؛ همچنین میانگین سن ابتلا به سل خارج ریوی نیز به طور معنی داری پایین تر از سن ابتلا به سل ریوی بود (p<0.001).

نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن میزان بروز سل در شهرستان بیرجند، لازم است اقدامات بیماریابی، درمان و پیشگیری از ابتلا به سل در سیستم شبکه بهداشتی، درمانی به طور جدی پیگیری شود و تمهیدات لازم برای کاهش بروز سل در شهرستان فراهم گردد.