هویت، بحران و بازیابی آن در معماری ایران

معماری ایران و آنچه که از گذشته بجا مانده است، شناسنامه معتبر مردم این سرزمین است، آداب و رسوم، مراسم مذهبی، روحیه، اخلاقیات و اندیشه نسل ها در معماری ایران انعکاس واضحی دارد و نمودی از هویت است. معماری ایران به فراخور شرایط زمانی، مکانی و جریانات اجتماعی و فرهنگی، تأثیرات گوناگونی را به خود دیده بعد از مدرنیته و انتقال تجارب غربی به کشورهایی چون ایران، یکباره معماری و شهرسازی با واژگان دوگانه ای چون سنت و مدرنیته رو برو شد و عنوان هویت و مباحث مربوط به آن به چالشی همه جانبه کشیده شد، از آن زمان به بعد یکی از داغ ترین مباحث میان اهل درد و حرفه، بحث هویت وگلایه از بی هویتی فضاهای معماری است. در برخی بافت ها دیده می شود که به ناهنجاری های اجتماعی دامن زده می شود امروزه جامعه ایرانی صرفا به رفع نیازهای روزانه می پردازد و از اصول بنیادی و زیر ساخت های فرهنگی غافل می ماند. از طرفی حرفه معماری فرهنگ ساز است، ناگفته نماند در این راه معمارانی بوده اند که در راستای بازیابی هویت آثاری ارائه داده اند و همینطور بعد از انقلاب نیز تلاش های فرهنگی صورت گرفته اما این تلاش ها کم بوده و مانعی مستحکم برای احراز هویت محسوب نمی شود. این مقاله با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی در راستای بحث هویت تعاریفی را از هویت (هویت کالبدی)، نقش معمار در هویت و بحران هویت و پیشنهادهایی را برای بازیابی هویت در معماری بیان می کند، و به این نتیجه دست می یابد که هویت صرفا یک علامت محبوس در زمان نیست بلکه معماری با هویت، باید پاسخگوی نیازهای افراد در هر دوره ای از تاریخ و مختص جغرافیا و باورهای سرزمین ایران و زندگی ایرانی باشد و برای پاسخگویی به آشفتگی هویت باید معماران در شناساندن فرهنگ ایرانی و یادآوری نوع زندگی به ایرانی ها نقش موثری داشته باشند و آثار بجا مانده از گذشته را مورد بررسی دقیق قرار دهند. باید آموزش های لازم برای فرهنگ سازی را از کودکان آغاز کرد و قوانین مهندسی باید درست بنیان گذاشته شوند و پیوند ناقصی که بین سنت و مدرنیته برقرار بود را بررسی و آن را به سمت مهندسی ایرانی و با هویت هدایت کنند.