آشنایی زدایی و بررسی آن در گزیده ی اشعار فاخر

مقاله آشنایی زدایی و بررسی آن در گزیده ی اشعار فاخر

آشنایی زدایی (defamilization) به معنای نو کردن و غریبه کردن آن چه آشنا و شناخته است، از دستاوردهای مکتب فرمالیسم روس می باشد. شاعر یا هنرمند با استفاده از این تکنیک، غبار عادت و تکرار را از واقعیات ملموس زندگی، که به صورت تکراری و مبتذل در زبان ادبی مطرح می شوند، می زداید و از این رهگذر تصاویر نوینی می آفریند. این اصل به عنوان شگردی برای زیبایی آفرینی به شمار می رود و هدف آن تشخص و برجسته سازی هر اثر هنری است. این تکنیک در واقع در خدمت احیای علم ادبیات است. در این پژوهش دو هدف اصلی دنبال شده است؛ نخست پاسخ دادن به این پرسش که ماهیت فرایند آشنایی زدایی چیست؛ دوم این که علامه ملاعلی فاخر تا چه اندازه از این شگرد هنری در اشعار خود سود جسته است؟ کاربرد واژگان ناآشنا، تقدیم و تاخیر اجزای جمله، استفاده از تشبیه ها و کنایه های غریب، پاره ای از شگردهایی است که باعث برجسته سازی و آشنایی زدایی در اشعار علامه فاخر شده است. این برجسته سازی و اشنایی زدایی در بعضی مواقع، مانند تقدیم و تاخیر اجزای جمله، تحت تاثیر زبان و ضروریت شعر است، که ارزش هنری چندانی ندارد، اما موارد مختلفی وجود دارد که تنها به قصد جلب توجه خواننده نسبت به موضوعی بوده که مورد تاکید شاعر است و این موارد شامل مصادیق آشنایی زدایی هنری به شمار می رود.