بررسی شکل گیری نماهای دوره پهلوی اول در جداره خیابان تربیت تبریز

مقاله بررسی شکل گیری نماهای دوره پهلوی اول در جداره خیابان تربیت تبریز

احداث خیابان های جدید در دوره پهلوی اول باعث تخریب وسیع بافت تاریخی شهرهای ایران شده است. با گذشت زمان و با تغییرات صورت گرفته در اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور در دهه های اخیر، بناهای ایجاد شده در خیابان های پهلوی اول، اکنون دارای ارزش تاریخی بوده و میراث فرهنگی و معماری جامعه گذشته تلقی می شود.

در دوره پهلوی اول باوجود تاثیر گرفتن معماری از هنر و معماری غرب، بافتی کاملا هماهنگ و همگون در شهرهای ایران شکل گرفته بود. متاسفانه اکنون افزایش سرعت تحولات فرهنگی و هنری در ایران و جهان از یک سو و عدم وجود نگرش لازم برای حفظ آثار ارزشمند تاریخی در جامعه ایران از سوی دیگر، باعث تخریب بافت و جداره تاریخی شهرها و خیابان ها و از آن جمله خیابان تربیت تبریز شده است. بدون تردید شناخت تاریخ معماری و ویژگیهای آن در دوره پهلوی اول، در حفظ و به ویژه بازسازی بناهای باقیمانده و حتی ایجاد بناهای جدید باهویت در جداره تربیت نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد. در این پژوهش ضمن مطالعه تاریخ احداث و موقعیت خیابان تربیت در محله قدیمی نوبر، بناهای جداره این خیابان بررسی شده و به چهار دسته عمده شامل بناهای دوره پهلوی اول، بناهای قبل از دوره پهلوی، بناهای جدید با هویت جداره تربیت و بناهای جدید بدون هویت، طبقه بندی شده است. سپس با در نظر گرفتن افزایش ارتباط با اروپاییان در آن دوره، معماری بناهای جداره دوره پهلوی اول در این خیابان با معماری اروپا مقایسه شد. مطابق بررسی های تطبیقی انجام شده، معماری بناهای این دوره با اقتباس شکلی از معماری نماهای دوره گوتیک و باروک اروپا انجام شده است. این تطابق در شکل سنتوری ها، تزیینات آجری، کشیدگی عمودی پنجره ها، قوس پنجره ها، پنجره های بدون قوس و تراس های فلزی نماهای مربوط به دوره پهلوی اول در جداره خیابان تربیت مشاهده می شود.