بررسی زمین ساخت فعال در حوزه آبخیز دشت بیرجند با استفاده از فاکتورهای مورفومتریک

مقاله بررسی زمین ساخت فعال در حوزه آبخیز دشت بیرجند با استفاده از فاکتورهای مورفومتریک

تحلیل های ریخت سنجی به عنوان ارزیابی کمی ویژگی های هندسی اشکال زمینی قابل بررسی می باشند. حوزه دشت بیرجند با مساحت 3155 کیلومتر مربع در ناحیه کوهستانی رشته کوه های باقران و شکراب واقع شده است. هدف از این پژوهش استفاده از شاخص های ریخت سنجی نظیر شاخص شاخص انتگرال هیپسومتری، شاخص عدم تقارن توپوگرافی، شاخص نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن و شاخص عدم تقارن زهکشی میباشد. با استفاده از این شاخص ها (vf، af، t ، hi ) م یتوان عملکرد کلی فعالیت تکتونیکی منطقه را بررسی کرد. مقادیر شاخص های مورفومتریک منطقه مورد مطالعه با تقسیم شدن منطقه به 36 زیرحوزه مورد بررسی قرار گرفته است.

شاخص vf، منطقه را به چهار کلاس فعال که مساحت 41.07% و کلاس نسبتا فعال به مساحت 6.38% و کلاس نسبتا غیرفعال به مساحت 20.99%، کلاس غیرفعال به مساحت 31.57% را به خود اختصاص داده است. اکثر زیرحوزه های منطقه دارای کج شدگی (af) می باشند که خود نشان دهنده  فعال بودن منطقه می باشد حدود 52% حوزه را در محدوده کلاس فعال و 17% در محدوده کلاس متوسط و 29% در محدوده کلاس غیرفعال واقع شده اند. حدود 50.28% حوزه دشت بیرجند در محدوده کلاس عدم تقارن شدید (t) و 49.73% آن در محدوده کلاس عدم تقارن متوسط واقع شده اند. انتگرال هیپسومتری نشان داده حدود 2.60% از کل حوزه را زیرحوزه هایی با کلاس 1 فعال، 29.62% را کلاس 7 یا متوسط و 67.80% حوزه را کلاس 3 یا غیرفعال به خود اختصاص داده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که ارتفاعات حوزه دشت بیرجند رشته کوه های باقران و شکراب از نظر فعالیت  تکتونیکی فعال می باشد و ازنظر مورفولوژی، حوزه دشت بیرجند درحال تغییر می باشد.