ارزیابی خطرات فرونشست و فروچاله در دشت ایج استان فارس

مقاله ارزیابی خطرات فرونشست و فروچاله در دشت ایج استان فارس

 فرونشست زمین یک خطر زمین شناختی است که به طور عمده ناشی از فعالیت های انسانی مانند استخراج آب و هیدروکربن های آلی می باشد. در ایران به دلیل خشکسالی های طولانی و کمبود آب، برداشت و استفاده بیش از حد آب های زمینی باعث افت سطح آب در اکثر مناطق و دشت های کشور شده است، در این تحقیق علت نشست زمین و تشکیل فروچاله در دشت ایج بررسی شد. زمین شناسی منطقه، بافت خاک، داده های بلندمدت پیزومترها، لاگ های حفاری، هیدرولوژی و هیدروئولوژی منطقه مورد استفاده قرار گرفت.

برداشت آب زیرزمینی در کل منطقه بیشتر از میزان تغذیه و بیلان آب در کل دشت منفی است، در طول دوره آماری افت سطح ایستایی به میزان 30 متر آب در کل دشت اتفاق می افتد که در جنوب ایج به 95 متر می رسد. در محل تشکیل فروچاله به دلیل بالا بودن بستر آهکی و افت سطح آب، ایجاد جریان آب در میان مجاری انحلالی آهک و گسترش شکستگی ها در طول زمان و هم چنین ورود خاک های سست بالایی به درون آن ها و جا به جایی به وسیله آب، در نهایت باعث از بین رفتن مقاومت لایه های بالایی خاک و نشست ناگهانی زمین و شکل گیری فروچاله شده است. کاهش میزان برداشت و جلوگیری از افت بیشتر سطح آب، انجام آزمایش های زمین فیزیک به منظور تشخیص گسترش ابعاد حفرات احتمالی و تخلیه مناطق محتمل تشکیل فروچاله از جمله اقداماتی است که برای از بین بردن خطرات و آسیب های ممکن در منطقه پیشنهاد می شود.