رمزگردانی از دگردیسی « ماهی به سنگ » در گرشاسب نامه اسدی طوسی

رمزگردانی از دگردیسی « ماهی به سنگ » در گرشاسب‌نامه اسدی طوسی

داستان‌های اساطیری، همواره با رمزپردازی و اشارات عجیب و دور از تصور بشر، همراه بوده است. و این حکایت از فرهنگ وتمدنی قدیم و تاریخی کهن در ادبیات فارسی ملت‌ها دارد. از دیرباز یکی از جنبه‌های متون حماسی، خرق عادت و انجام افعال شگفت‌انگیز و فوق تصور بشر بوده است که؛ همواره با اعجاب همراه است. دنیای پر از شگفتی و سراسر رمزی اسطوره‌ها مانند دریایی عمیق است که انتهایی ندارد و هر چه بیشتر در عمق آن شنا کنیم با ناشناخته‌ها و کشف نشده‌های آن بیشتر آشنا می‌شویم.

یکی از جلوه‌های رمزآمیز اساطیر، در داستان‌های کهن حماسی،« دگردیسی» یا «پیکرگردانی» و تغییر شکل موجودات، جمادات و نباتات به هم دیگر است که؛ پیشینه‌ای طولانی در ادبیات ما و ادبیات سایر ملل دارد. از جمله یکی از کتبی که در زمینه‌ی پیگرگردانی در اساطیر باستان می‌توان به آن اشاره کرد؛ کتاب گرشاسب‌نامه‌ی اسدی طوسی است که؛ نویسنده‌ی کتاب با آوردن داستان‌های عجیب، ذهن خواننده را معطوف به کشف این رمز و راز‌ها می‌کند.

از میان صد‌ها داستان‌های شگفت و عجایب دیدنی و موجودات شگفتی که در این کتاب بیان شده است؛ ماهیانی هستند که به سرعت و به محض خارج شدن از آب تبدیل به سنگ ناب می‌شوند. از آنجا که ماهی به خصوص ماهی با رنگ سرخ، در فرهنگ باستان و اساطیر ملل سنبل زایایی، تحرک و باروی است و زادگاه اصلی‌اش دریا است؛ در نهایت امر، تبدیل شدن جادویی‌اش به هر چیز جاندار یا بی‌جانی، نمودی از درخشش و تلالو خواهد بود.

در پژوهش پیش‌رو، با تکیه بر روش تحلیل محتوا، تلاش بر آن شد تا؛ با توجه به پیشینه‌ی فرهنگ اساطیر و با نگاه به پیکرگردانی‌های مختلف در حیوانات و انسان‌ها، از چگونگی دگردیسی و تبدیل ماهی قرمز به سنگ‌ناب، در یکی از سفرهای اعجاب‌انگیز گرشاسب، به جزیره‌ای با نام هدکیر، پرده برداشته شود؛ و تاملی دقیق در شناخت این آبیزی که در اکثر فرهنگ‌ها به مبارکی از آن یاد شده است شود.