کارکرد «جمله های پرسشی» در انتقادهای اجتماعی شاعران سبک عراقی

هدف این مقاله، بررسی کارکرد جمله های پرسشی در انتقادهای احتماعی حافظ، سعدی، عبید زاکانی، ابن یمین و مجدالدین همگر است که به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. در مقاله حاضر به این پرسش پاسخ داده شده است که شاعران مخالف خوان چگونه و با چه شگردهایی از جمله های پرسشی برای بیان انتقادات اجتماعی بهره برده اند؟ نتیجه این پژوهش نشان می دهد شاعران مورد مطالعه در انتقادهای اجتماعی خود هم از جمله هایی استفاده کرده اند که مخاطب باید به آن ها پاسخ بدهد هم از استفهام انکاری که گوینده برای تأکید موضوع مورد نظر، آن را با پرسش همراه می کند و به دلیل وجود لحن توبیخ آمیز در پرسش های انکاری، شاعران مخالف خوان از آن ها بیش تر بهره برده اند؛ چنانکه بررسی جمله های پرسشی پنج شاعر مورد مطالعه نشان می دهد حافظ 59.17، سعدی 77.90، ابن یمین 78.37، مجدهمگر 78.12 و عبید زاکانی 55.55 درصد از پرسش های خود را به صورت استفهام انکاری به کار برده اند. علاوه بر این، توجه به واژه ای پرسشی، قرار دادن جمله های پرسشی در کنار سایر جمله های ترغیبی و نیز برجسته کردن پرسش، استفاده از نقل قول، ایجاز با واو استبعاد و پرسش از خود، از دیگر شگردهای به کاررفته در سروده های شاعران مورد مطالعه است.