ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت از منظر فقه امامیه

ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت از منظر فقه امامیه

ضمان عاقله حکم شرعی است که بر اساس آن مسئولیت پرداخت دیه در جنایات خطایی و آنچه در حکم خطاست مثل جنایت کودکان و دیوانه به عهده عاقله جانی یعنی خویشاوندان ذکور پدری است، نه خود جانی. به نظر می رسد در زمان حاضر گسترش زندگی اجتماعی و سست شدن مناسبات قومی و خونی و روابط خانوادگی در بدو امر بدین حکم بخشیده و آن را به دوراز مصالح و حکومت هایی که برای صدور حکمی فقهی یا قانونی لازم است می نماید؛ و همچنین اجرای حکم ضمان عاقله را با مشکلات اجرایی مواجه کرده است با توجه به این که یکی از نکات مهم در قوانین و بخشنامه ها و دستورالعمل های آن است که قابلیت اجرایی داشته باشد و یکی از عناصر تشکیل دهنده این مفهوم پذیرش آن دستورالعمل از سوی مخاطبان است هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی امکان عمل به احکام ضمان عاقله می باشد در جهت تحقیق این اهداف می توان با مطالعه تطبیقی فقه در حقوق معاصر این حکم شرعی حقوق اسلام را در قالب نهادهای مشابه آن تحقق بخشید و عمل شرکت های بیمه در انعقاد قرارداد بیمه مسئولیت مدنی یا مسئولیت دولت در قبال زیان دیده صندوق دیات یا صندوق تأمین خسارت بدنی را به عنوان جایگزین های نهاد عاقله مطرح کرد.