ارزش های اخلاقی و تجلی آن ها در معماری اسلامی

با پذیرش این تعریف که معماری اسلامی معماریی است که ارزش های اسلامی بر آن تأثیر گذاشته و محتوای دینی دارد و باورها و ارزش های دینی را متجلی می سازد؛ آموزه های اسلامی نقش عمده ای در معماری اسلامی می یابند. هم چنین به عقیده ی بسیاری از کارشناسان معماری، ارتباط ناگسستنی بین معماری و جهان بینی (آموزه های دینی نقش اساسی در جهان بینی دارند) وجود دارد. اما بیش تر تحقیقاتی که به اصول و ارزش های منبعث از اسلام در معماری اسلامی پرداخته اند به احکام و اعتقادات مربوط است در حالی که تأثیرپذیری معماری اسلامی از آموزه های دینی در تمام اقسام آن یعنی احکام، اعتقادات و اخلاق صورت می گیرد و ارزش های اخلاقی مورد توجه کم تری واقع شده است. می توان گفت یکی از دلایل این کم توجهی این است که مفاهیم اخلاقی بیش تر در قالب مفاهیم انتزاعی نمود دارند و مفاهیم انتزاعی برای همه به طور یکسان و مشخص قابل درک نیستند و تعابیر گوناگونی می یابند لذا در تجلی مفاهیم اخلاقی در معماری نیز دچار تشتت آرا خواهیم بود. به نظر می رسد این مفاهیم باید در معماری قابل اندازه گیری گردند تا دچار نسبیت در شناخت و ارزیابی نگردیم. با توجه به سابقه ی سنجش مفاهیم انتزاعی در تحقیقات پیمایشی، در این پژوهش پیشنهاد شده است از روش شاخص سازی که به تبدیل موقت امور کیفی و ذهنی به امور کمی و عینی می پردازد استفاده گردد. هدف این پژوهش تبیین ضرورت پرداختن به ارزش های اخلاقی در معماری اسلامی و نیز نحوه ی دستیابی به آن ها است. پرسش های پژوهش حاضر نقش مفاهیم اخلاقی در معماری اسلامی و بررسی امکان و نیز نحوه ی سنجش مفاهیم اخلاقی در معماری اسلامی است. روش تحقیق از نظر هدف، بنیادی است و در روش کیفی جای می گیرد. گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای (داده های اسنادی موجود) است و در تجزیه و تحلیل داده ها از استدلال منطقی بهره گرفته شده است.