تحلیل انتقادی گفتمان داستان گیله مرد بر اساس رویکرد نورمن فرکلاف

مقاله تحلیل انتقادی گفتمان داستان گیله مرد بر اساس رویکرد نورمن فرکلاف

تحلیل گفتمان از اواسط دهه 1960 م تا دهه 1970 م به عنوان گرایشی بین رشته ای در مطالعات زبان شناختی ظهور کرد. پس از به وجود آمدن رویکردهای انتقادی در زبان شناسی، تحلیل گفتمان نیز به همت اندیشمندانی چون میشل فوکو و ژاک دریدا جنبه انتقادی به خود گرفت. در این سطح از تحلیل فرض بر این است که زبان در جهت اعمال قدرت به کار برده می شود و ایدئولوژی و گفتمان در نحوه کاربرد آن نقش بسزایی دارند. نظریه سه سطحی نورمن فرکلاف یکی از رویکردهای تحلیل انتقادی گفتمان است که شامل سطوح توصیف، تفسیر و تبیین می شود. هدف نهایی این رویکرد تبیین پیوند میان متن و جامعه، به عنوان سطح خرد و کلان می باشد. در پژوهش حاضر سعی بر این است که داستان گیله مرد اثر بزرگ علوی با توجه به این رهیافت بررسی شود تا چگونگی نگرش و عقاید نویسنده و هم چنین ایدئولوژی ها و گفتمان های مؤثر بر ذهن و زبان او، به عنوان یکی از چهره های بنام داستان نویسی معاصر که نویسندگانی تحت تأثیر سبک و آراء او قرار گرفتند، بررسی شود. از این رهگذر به این نتیجه رسیدیم علوی به عنوان نویسنده ای که دغدغه های اجتماعی دارد، در گیلهمرد به مسائل و تحولات اجتماعی و سیاسی توجه داشته و با نگاهی ایدئولوژیک به آن ها نظر انداخته است. گفتمان مسلط بر این داستان را می توان گفتمان مبارزه و مقاومت بر علیه ظلم و استبداد دانست. انتخاب های علوی در سطح واژگان و دستور و هم چنین شخصیت پردازی های او نشان دهنده گرایش او به ایدئولوژی خاصی است که در جهت ضدیت با گفتمان مستبدانه حکومت پهلوی قرار دارد. علوی در این اثر سعی دارد مبارزات دهقانی و قیام های دهقانی گیلان را در دهه 1330 ه.ش نشان دهد و تا از این طریق گفتمانی بر علیه گفتمان حکومتی را به مخاطبین خود بنمایاند.