اشارات، تلمیحات و اقتباس در دیوان غزلیات حافظ

اشارات، تلمیحات و اقتباس در دیوان غزلیات حافظ

حافظ شاعر عشق است. عشق او به تمام مظاهر افرینش در همه ی غزل هایش پیداست. او به انسان، بزرگی می بخشد و به او می آموزد که دوست داشته باشد. بر زخم ها مرهم می نهد و در سختی ها تسلی بخش است. در مصایب بردباری می آموزد و ما را با سعادت حقیقی یعنی عشق، آشنا می کند. ندای عفو پروردگار را در بیشتر غزلیاتش سر می دهد. به ناامیدان امید می بخشد. از ویژگی های شیوه حافظ یکی آنست که بی پرده سخن می گوید و عقیده خود را در باب هر چیز یا کس بصراحت بیان می کند و از ریا و رزق و شید که شرک خفی است بیزارست و زهد فروشی را زشت می شمارد و رندی و وارستگی آموختن و کرم کردن را شایسته مقام انسان می داند و به پویندگان طریق حق اندرز می دهد که از کوشش باز نمانند و هیچ گاه یأس به دل راه ندهند و دستور استاد مشفق را بجان بشنوند.

غزل حافظ مظهر لطیف ترین اندیشه های عرفانیست که در کالبد کلمات روان و شیوا با حسن تألیف و مراعات اسرار فصاحت و بلاغت جلوه خاص یافته است و این گوینده توانا در شیوه غزلسرائی عرفانی از همه معاصران و پیشینیان گوی پیشی ربوده و سبک عراقی را در غزل سرودن باوج کمال رسانده است. صنایع بدیعی بویژه تشبیه و استعاره و ایهام و مراعات نظیر در گفتار حافظ قدرت خیال انگیزی وی را آشکار می سازد. در بلاغت صوفیه، در شعرهای ناب ایشان، چه منظوم و چه منثور، محور جمال شناسی، شکستن عرف و عادت های زبانی است، چه در دایره اصوات و موسیقی و چه در دایره معانی. مقایسه مثنوی مولوی و بوستان سعدی و یا مقایسه کلیله نصرالله منشی و شرح شطحیات روزبهان بقلی، تمایز این دو گونه جمال شناسی را در ادب فارسی بخوبی می تواند نشان دهد. در این مقاله به اشارات، تلمیحات و اقتباس در دیوان غزلیات حافظ پرداخته شده است.