«باران» در گویش دزفولی؛ رویکردی شناختی - فرهنگی

«باران» در گویش دزفولی؛ رویکردی شناختی - فرهنگی

زبان های محلی آینه ی تمام نمای فرهنگ بومی منطقه هستند و چون گنجینه ای گرانبها، اطلاعاتی از تاریخ، جغرافیا، اقلیم، آداب و رسوم، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و ادبیات عامه را در خود نهان دارند. این پژوهش با هدف کشف رابطه ی بین ذهن انسان، فرهنگ و زبان او به بررسی اسامی متنوعی می پردازد که گویشوران دزفولی برای نامیدن اَشکال مختلف بارش باران برگزیده اند . روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است؛ داده ها به دو روش اسنادی و میدانی گردآوری گردید و با نگاهی شناختی- فرهنگی بررسی شد. از منظر زبانشناسی شناختی، مقوله بندی یک کنش خلاق به شمار می رود که متکی به شناخت و فرهنگ انسان است. یافته ها حاکی از آن است که جهان بینی گویشوران و فرهنگ سنتی جاری در جامعه بر انتخاب اسامی تأثیرگذار بوده است به طوری که از مشاهدات محیطی، ابزار زندگی روزمره، و تجربیات فیزیکی و اجتماعی برای مفهوم سازی و توصیف چگونگی بارش استفاده شده است. نتایج تحلیلها نشان داد برخی از معیارهایی که مبنای طبقه بندی و نامگذاری انواع باران در گویش دزفولی بوده اند عبارتند از: اندازه ی قطرات باران، وزن قطرات، فاصله ی زمانی بین نزول قطرات، سرعت بارش، میزان و حجم بارش، شدت و قدرت بارش، طول مدت بارش، شیوه ی بارش، صدای بارش، تراکم قطرات و .... علاوه بر توصیف گرهای کیفی و کمّی، رگه هایی از طنز و خیال پردازی های اغراق آمیز نیز در نامگذاری ها مشهود بود. به نظر می رسد تغییر سبک زندگی، صنعتی شدن و جهانی شدن از دلایل عمده ی کاهش کاربرد و فراموشی واژگانِ فرهنگ ویژه در زبان های مادری غیر از زبان ملی و معیار هستند.