آسیب شناسی نقش آفرینی دانشگاه در پرورش شهروند مسئولیت پذیرو راه کارهای بهسازی آن

آسیب‌شناسی نقش‌آفرینی دانشگاه در پرورش شهروند مسئولیت‌پذیر و راه‌کارهای بهسازی آن

زمینه و هدف: در جوامع امروزی، یکی از وظایف اصلی دانشگاه را باید تربیت شهروندان مسئولیت‌پذیری بدانیم که هم خود را عضوی از جامعه می‌دانند و هم احساس خودارزشی می‌کنند؛ شهروندانی که بتوانند هنگام مواجهه با موقعیت‌های مسئله‌ساز آنها را حل کنند، در جامعه مسئولیت‌های مختلفی را بر عهده بگیرند و حضور فعال خود را در مشارکت اجتماعی نشان دهند. بر همین اساس، هدف از پژوهش حاضر، آسیب‌شناسی نقش‌آفرینی دانشگاه در پرورش شهروند مسئولیت‌پذیر و ارائه راه‌کارهای مؤثر است.

روش: پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا اجرا شده است. مشارکت‌کنندگان این پژوهش، مدیران دانشگاه‌ها، استادان، صاحب‌نظران و متخصصان مرتبط با موضوع (شاغلان در دانشگاه‌ها، نهادها و سازمان‌های مرتبط) با مدرک تحصیلی دکتری و حداقل 15 سال سابقه خدمت بوده‌اند. برای نمونه‌گیری از روش هدفمند به شیوه گلوله برفی تا حد کسب اشباع نظری استفاده شد.

یافته‌ها: بر اساس تجزیه‌وتحلیل اطلاعات جمع‌آوری‌شده در مصاحبه‌ها با استفاده از کدگذاری باز و محوری، آسیب‌های مهم و اساسی مؤثر در کاهش اثرگذاری مدیران دانشگاه‌های ج.ا.ا در تربیت شهروند مسئولیت‌پذیر شناسایی شد که عبارت‌اند از: گسترش بی‌رویه کمّی‌گرایی در توسعه دانشگاه‌ها و ضعف کیفیت‌گرایی؛ ضعف ارتباط دانشگاه، جامعه و صنعت و نظام نادرست ارتقای استاد. افزون بر این، راه‌کارهای مهم و مؤثر برای دستیابی به هدف مدنظر نیز مشخص شد که عبارت‌اند از: بازاندیشی ارزش‌های نهادین دانشگاه؛ ایجاد سایت‌های آموزشی در سطح شهر با کمک سایر نهادهای اجتماعی (شهرداری)؛ بازنگری کارکردهای آموزش عالی توسط متخصصان و صاحب‌نظران علوم تربیتی.

نتیجه‌گیری: به‌کارگیری راه‌کارهای بهسازی نقش‌آفرینی دانشگاه در تربیت شهروند مسئولیت‌پذیر می‌تواند با تولید و ترویج نظم پایدار و تقویت، تعمیق و توسعه ارزش‌های دموکراسی در جامعه، زمینه و بستر توسعه پایدار را در کشور فراهم کند.