حکم فقهی اتانازی

حکم فقهی اتانازی

سابقه و هدف: امروزه در برخی از مراکز درمانی به جای حفظ سلامتی و حیات افراد به بهانه‌ی ترحم، به بیماران صعب‌العلاج پیشنهاد تسریع مرگ انتخابی داده می‌شود. پیشینه‌ی اتانازی به روم باستان بازمی‌گردد و در سال‌های اخیر از جمله مباحث جنجالی است که در محافل علمی از جهات مختلف از جمله از منظر حقوقی و فقهی درباره‌ی آن بحث می‌شود. در این مقاله با انگیزه‌ی تبیین حکم فقهی اتانازی ضمن طرح برخی از مباحث مقدماتی تلاش شده است بر خلاف تقسیمات رایج در محافل علمی، تقسیمی نو بر اساس ملاک و معیاری موثر در احکام فقهی معرفی شود.

روش کار: این پژوهش کتابخانه‌ای از نوع توصیفی - تحلیلی است که برای انجام آن مقاله‌های بین سال‌های 75-76 مطالعه و بررسی شد. روش کار بدین صورت بود که جستجو بر اساس کلیدواژه‌های اتانازی، قتل نفس، قصاص، خودکشی، حفظ نفس، حکم تکلیفی و وضعی صورت گرفت و در ادامه از قرآن کریم و همچنین کتاب‌هایی با مضامین فقهی - استدلالی مثل فقه و حقوق تحفظی آیت‌الله سیستانی، وسائل‌الشیعه و مستدرک بهره گرفته شد. یافته‌های به‌دست‌آمده پس از تجزیه و تحلیل در کلاس‌های حوزوی طی 10 جلسه تدریس؛ و مطالب آن به بحث گذاشته شد. در این پژوهش همه‌ی مسائل اخلاقی رعایت شده است و نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: مجموع اقسام هشت‌گانه‌ی اتانازی و زیرشاخه‌های آن تحت عنوان سه کبرای کلی قرار می‌گیرد: الف) سه مورد مصداق قتل عمد است و افزون بر حکم تکلیفی حرمت، حکم وضعی قصاص نیز بر آن مترتب می‌شود؛ ب) یک مورد مصداق کبرای کلی خودکشی است که فقط محکوم به حرمت تکلیفی است و ج) چهار مورد مصداق کبرای کلی وجوب حفظ نفس است که ترک آن محکوم به حرمت تکلیفی است و به جهت عدم قتل نفس حکم وضعی بر آن مترتب نمی‌شود.

نتیجه‌گیری: تمام اقسام هشت‌گانه‌ی اتانازی حرام است و توصیه می‌شود به جای آن تلاش به احیاگری شود و پژوهش‌های لازم برای یافتن درمان بیماری‌های صعب‌العلاج صورت گیرد.