بازشناخت انتقادی تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روان کاوی برونو بتلهایم

بازشناخت انتقادی تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روان‌کاوی برونو بتلهایم

برونو بتلهایم، روان‌شناسی پسافرویدی است که سهم بسزایی در نقد ادبی-روان‌شناختی دارد وهمواره مورد توجه ناقدان ادبی و روان‌کاوانِ کودک بوده ­است. کارکردهایی که وی برای قصه‌های پریان برمی­ شمرد، زمینه تحقیقاتی گسترده‌ای در نقد ادبی گشوده است. در این پژوهش، نگارندگان، با مطالعه آثار بتلهایم، تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روان‌کاوی وی را با رویکردی انتقادی مورد بررسی قرار داده‌ و در نهایت به دو دسته کلی از دیدگاه‌های وی دست یافته‌ا‌ند که در یک دسته، اندیشه‌های وی شامل شباهت‌ها و تمایزهای کارکردیِ بین قصه پریان و اسطوره جای دارد؛ از جمله مظهر انباشت تجربه جامعه بودنِ قصه پریان و داستانِ اسطوره‌ای، امید به پایان خوشایند، قطبی بودن شخصیت‌ها و اصل لذت در برابر اصل واقعیت در قصه پریان.

در دسته دیگر، بتلهایم در تبیین‌ِ تمایزهای کارکردی میانِ قصه پریان و داستان اسطوره‌ای، دچارِ تناقض‌‌هایی ویژه شده است؛ مانند معنای زندگی و کارکرد ویژه قصه پریان در معنابخشی به زندگی، تأکید بر کارکرد درمانیِ قصه‌های پریان در دوران کهن و میان هندوها، تبیین کارکردِ قصه‌های پریان بر اساس الگوی سطوح شخصیت فروید و جایگاه قهرمان در قصه پریان و اسطوره. بازشناخت انتقادی این تمایزهای کارکردیِ گاه متناقض، موجب ارتقای دقت ناقدان ادبی پیرو وی در بهره‌گیری از اندیشه‌هایش می‌شود و نیز می­تواند روان‌کاوان پسافرویدی پیرو رویکرد بتلهایم را از خطاهای احتمالی باز دارد.