بررسی ضعف عملکرد سقفهای طاق ضربی در هنگام زلزله و اصلاح دستورالعملهای موجود

علیرغم استفاده روز افزون از دالهای طاق ضربی هنوز بطور گسترده ای در ساختمانهای بلند روستایی و شهری ایران به علت اجرای سریع و ارزان بودن بکار می روند. این در حالیست که بر خلاف دالهای تیرچه بلوک حتی در دو دهه اخیر دالهای طاق ضربی همچنان به صورت سنتی، تجربی و غیر مهندسی اجرا شده اند.

در فرهنگ مهندسی سازه از دالهای طاق ضربی به عنوان عنصری غیر مهندسی نام برده می شود که هیچ روش و قاعده و قانون خاصی جهت طراحی آن وجود ندارد. ولی علاقه مهندسین و معماران برای اجرای این نوع سقف به واسطه مزایای متعدد آن نسبت به سایر سقفها می باشد. ولی علاقه مهندسین و معماران برای اجرای این نوع سقف به واسطه مزایای متعدد آن نسبت به سایر سقفها می باشد. تکنولوژی ساخت و اجرای ساده، عدم احتیاج به آموزش خاص، فراهم بودن مصالح، سرعت بالای اجرا، قیمت نازل و استحکام و پایداری سقف در شرایط عادی استاتیکی از جمله این محاسن می باشند. درحقیقت اگر جبران رفتار ضعیف سقف در برابر زلزله و افزایش مقاومت آن برای بارهای دینامیکی مورد توجه قرار گیرد این سقف می تواند به عنوان یک دال مهندسی، همراه با اصول و قواعد طراحی به عنوان یکی از مناسب ترین دالهای قابل اجرا در ایران به شمار آیند.

ضعف عمومی دالهای طاق ضربی سنتی در برابر ارتعاشات ناشی از زلزله، عدم تجانس و یکپارچگی آن می باشد. جدایی تیرهای آهن مهار نشده از یکدیگر باعث فرو ریختن طاقهای آجری می شود. در دالهایی که تیچه ها در نقاطی، بخصوص در دو انتها به یکدیگر باعث فرو ریختن طاقهای آجری می شود. در دالهایی که تیرچه ها در نقاطی، بخصوص در دو انتها به یکدیگر متصل شده باشند، جدایی تیرهای آهن از یکدیگر اتفاق نخواهد افتاد و دال در برابر لرزش و ارتعاشات، مقاومت قابل توجهی خواهد داشت. ولی با این حال مشاهده شده که مسأله اندرکنش دینامیکی عناصر ناهمگن، تیرآهن و طاق ضربی در زمان ارتعاشات قوی زلزله می تواند باعث تخریب و فروپاشی عنصر ضعیف تر که معمولا طاق آجری می باشد گردد.