ترجمه و تبیین مشتقات شاء در قرآن کریم (با توجه به تفاسیر مجمع البیان، المیزان، نمونه)

ترجمه و تبیین مشتقات شاء در قرآن کریم (با توجه به تفاسیر مجمع البیان، المیزان، نمونه)

معنا شناسی نوعی تحلیل کردن متن و تحلیل معنایی واژگان آن و همانا یکی از راه های دستیابی به دقایق معنا و پی بردن به قصد و اراده اصلی گوینده است. آنچه که این رویکرد را درخور توجه ساخته بود این بوده که به توسعه دستگاه معناشناختی واژگان یک متن پرداخته و تحولات شگفت انگیزی در معانی متعارف ایجاد کرده و حتی در مواردی معنایی جدید بر قامت واژگان پیشین پوشانده است.

از این رو فهم صحیح واژه های این متن وابسته به فهم معنای آن واژه هاست. ازجمله واژه های کلیدی در قرآن کریم است که معنای آن درست فهمیده « مشیت » واژه نشده است؛ در دوره های اول اسلامی واژه ها برحسب ترادف معنایی و تشابه معنایی فهمیده می شد؛ حال آنکه در دوره های بعد عمدتاً تلاش شده است که در یک دایره معنایی، واژه ها برحسب تفاوت داشتن معنایی فهمیده می شد.

این دو نوع سمتگیری که کلمات برحسب هم و در یک معنا بکار گرفته و معنی شده اند و یا هر یک بر اساس درک آنها برحسب تفاوتهایی که در یک حوزه معنایی داشته اند، موجب شده معنای هر یک از واژه ها با معنای واژه های دیگر درهم آمیخته شده و جا به جا بکار گرفته شده شوند. مشیت از ماده شیء مصدر شاء یشاء بوده است که همانا در لغت از مشیت به اراده تعبیر شده است؛ و در اصلاح به معنای تمایل داشتن به سمت چیزی تا حدی که به طلب آن چیز منجر شده است این لفظ در نزد متکلمین از الفاظ مشترک بین خدا و خلق می باشد، که راغب آن را به معنای ایجاد کردن شیء و همچنین اصابت کردن معنا نموده است با این تفصیلات که مشیت درمورد الله به معنای ایجاد وجود شیء می باشد و درصورتی که برای انسان ها استعمال گردد، به معنای اصابت نیز بوده است.  لذا که همانا در قرآن کریم از مشیت الهی با تعابیری از قبیل شاء و اراد و مشتق های آن دو یاد نموده است که ماده شاء 227 بار در قرآن استعمال شده است، فلذا این کثرت کاربرد نشانی از اهم بودن این موضوع از دیدگاه توحیدی اسلام می باشد.