بررسی نگاره بارگاه کیومرث از منظر جامعه شناسی (مطالعه موردی شاهنامه ابراهیم سلطان، تیموریان)

بررسی نگاره بارگاه کیومرث از منظر جامعه شناسی (مطالعه موردی شاهنامه ابراهیم سلطان، تیموریان)

از ارکان پایه زندگی اجتماعی بشر هنر بوده که همواره در زندگی اجتماعی بشر حضور مستمر داشته، بخش جامع یک اثر هنری متأثر از شرایط جو حاکم بر جامعه موجود بوده که جامعه شناسی هنر این مفهوم را مدنظر قرار می دهد. جامعه شناسی هنر از علوم جدید و نوپا هست که تلاش دارد ضمن بررسی عوامل متعدد در جوامع به تأثیر این عوامل بر روی آثار هنری پرداخته و آنها را مورد تحلیل قرار دهد. بررسی یک اثر هنری در اعصار مختلف جهت پیدا کردن معانی پیدا و پنهان آن اثر و چگونگی تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آن به ارزش آثار هنری در اعصار مختلف می پردازد.

تحقیق موردنظر از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است که ضمن بررسی جامعه شناختی دوره تیموری، نگاره بارگاه کیومرث در شاهنامه ابراهیم سلطان را از منظر فرمی، وجود اسطوره کیومرث را در این نگاره از منظر جامعه شناسی موردبررسی قرار دهد. حاکمان تیموری از طریق هنر، سعی در کسب موقعیت و اعتبار فرهنگی جهت رسیدن به قدرت، توانایی و تسلط بیشتر بوده و با توسعه این سیاست حقانیت حکومت خود را در سرزمین هایی چون ایران افزایش می دادند.

ابراهیم سلطان با ایجاد مکان های فرهنگی بسیار باعث تغییرات عمده ای در رویکردهای فرهنگی آن زمان شد. ازجمله نسخ مصور شاهنامه که در کارگاه های آن دوره ترسیم شد، شاهنامه منصوب به ابراهیم سلطان هست. بارگاه کیومرث یکی از نگارهای آن شاهنامه است که نگارگر تلاش نموده تا از طریق رنگ و نمادها در عین سادگی به بحث اسطوره ای بودن و بدوی بودن کیومرث در آن بپردازد.

ما با بررسی این شاهنامه به این نتایج می رسیم نگارگران و هنرمندان در دوره حاکمیت ابراهیم سلطان در راستای شرایط خاص جامعه بر اساس تصورات ذهنی خود به ترسیم اسطوره ها و حماسه های ایران باستان جهت تحقق اهداف حاکمان می پرداختند. وجود گرایش های دینی حاکم در آن دوره بر روند اجرایی نگاره های اسطوره ای تأثیرگذار بوده است.