آرایه های پیرنگ ساز در داستان های کودک با رویکرد نشانه شناسی

آرایه‌های پیرنگ‌ساز در داستان‌های کودک با رویکرد نشانه‌شناسی

پیرنگ مجموعه ­ای از توالی حوادث داستان است در چارچوب نظام علّی. درواقع، پیرنگ ماده داستانیِ شکل­ نیافته ­ای در ژرف­ ساخت روایت و مستقل از شیوه روایتگری و گشتارهای زبانیِ روساخت است. از منظر این پژوهش، آرایه ­ها دو گونه ­اند: روایی و پیرنگی. «آرایه روایی»، شگردی آوایی یا معنایی، مازاد بر پیرنگ، و برای غنی ­سازی زیبایی­ شناختیِ روایت است و اگر از روایت حذف شود، نظام علّیِ پیرنگ و هسته مرکزی داستان مخدوش نمی ­شود. دوگانِ هر «آرایه روایی» یک «آرایه پیرنگی» است که از پیرنگ قابل­ حذف نیست.

هدف پژوهش پیشِ‌رو معرفی نشانه­ شناختیِ آرایه ­های اخیر است که نه به­ عنوان شگردهایی صرفاً زیبایی­ شناختی بلکه به­ عنوان سازه­ هایی پیرنگ­ ساز در داستان­ های کودک -در تناظر با آرایه­ های ادبی- قرار دارند. مسئله پژوهش چگونگی بازتاب نشانه‌شناختیِ آرایه ­ها در ژرف­ ساخت داستان ­ها و منظومه ­های روایی کودک است. در همین راستا، این پژوهش ابتدا الگوی سه ­وجهیِ نشانه ­شناسی پرس مبتنی­ بر «بازنمون، تفسیر، موضوع» را توصیف، سپس با رویکردی تحلیلی توصیفی تعریف آرایه­ های ادبی را به تعریف نشانه­ شناختیِ دوگانِ پیرنگ­ سازش گسترش می­ دهد. پژوهش حاضر برای نخستین­ بار به کارکرد روایت­ شناختی و  غیربلاغیِ علم بدیع توجه می­ کند. ازآنجاکه دسته‌بندی ­های شعرمحورِ سنتیِ آرایه­ ها، بسندگی لازم را برای تحلیل متون روایی ندارند، بنابراین پژوهش ­های روایت ­محور در زمینه آرایه ­ها از ضرورت­ های نقد ادبی به­ شمار می ­آیند.