مقاصد شریعت و تاثیر آن بر جمع و ترجیح بین نصوص

مقاصد شریعت و تاثیر آن بر جمع و ترجیح بین نصوص

از ویژگی های ممتاز نظام فقه اسلامی پویایی و انطباق آن با مقتضیات زمان ومکان است. بر همین اساس یکی از راه های پویایی فقه اسلامی در عصر حاضر که پرسش هایی را فرا روى فقه اسلامی قرار داده است؛ ابزار اجتهاد و استنباط احکام است.

لذا دانشمندان اسلامی توجه خاصی به شناخت هدف و مقصد شارع حکیم داشته اند و ذوق و قریحه خود را برای استخراج علل احکام به کار گرفته و با طرح مسائلی همچون عرف، استصحاب، استحسان و سد ذرایع دست به تالیف آثار گرانبهایی زنده اند، اهمیت این علم برای مجتهد به گونه ای است که امام سبکی در این باره می گوید:« کمال و رتبه اجتهاد مجتهد مشروط است به ممارست و دنباله روی مقاصد شریعت تا جایی که ذهن وفکر انسان یاری  می کند».

در این بررسی سعی شده تا مفهوم تعارض که برخی آن را تعارض حقیقی گرفته اند، حمل بر تعارض ظاهری نمود، چرا که اگر دو نص از سرچشمه ای واحد باشند، خصوصا از جانب شارع حکیم، تعارض حقیقی محال می نمایاند. در همین راستا علم مقاصد راهکاری عملی برای جمع و ترجیح بین نصوص به شمار می رود، که در این جستار به اجمال بدان خواهیم پرداخت.